หลักสูตรอบรมต่อยอดสาขามะเร็งนรีเวช
Fellowship Training
1. ชื่อหลักสูตร
การฝึกอบรมต่อยอดสาขามะเร็งวิทยานรีเวช
SUBSPECIALTY TRAINING IN GYNECOLOGIC ONCOLOGY
2. หน่วยงานที่รับผิดชอบ
หน่วยมะเร็งวิทยานรีเวช ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
3. วัตถุประสงค์
เพื่อให้แพทย์ที่ผ่านการฝึกอบรมแล้วมีความรู้ความชำนาญในสาขามะเร็งวิทยานรีเวชเป็นอย่างดี โดยอย่างน้อยจะต้อง มีความรู้ความสามารถดังต่อไปนี้
- ให้คำปรึกษา คำแนะนำเกี่ยวกับการป้องกันมะเร็งอวัยวะสืบพันธุ์สตรีได้
- ดำเนินการตามขั้นตอนการวินิจฉัยผู้ป่วยมะเร็งอวัยวะสืบพันธุ์สตรีได้
- ให้การรักษาผู้ป่วยมะเร็งอวัยวะสืบพันธุ์สตรี รวมทั้งการป้องกันและการแก้ไขภาวะแทรกซ้อนต่างๆได้อย่างมีประสิทธิภาพ โดยการผสมผสานการรักษาแบบสหวิทยาการร่วมกับแพทย์ทางรังสีรักษา แพทย์ทางมะเร็งวิทยา และแพทย์ทาง
พยาธิวิทยานรีเวช - มีทักษะในการทำผ่าตัดทางมะเร็งนรีเวชทั้งแบบกว้างและแบบอนุรักษ์
- สามารถให้การรักษามะเร็งโดยใช้ยาเคมีบำบัดและแก้ไขภาวะแทรกซ้อนได้
- สามารถตัดสินใจเลือกวิธีการรักษาที่เหมาะสมกับผู้ป่วยมะเร็งนรีเวชแต่ละราย
- ทำหน้าที่สอนและให้คำปรึกษาแนะนำเกี่ยวกับปัญหาทางมะเร็งวิทยานรีเวชแก่แพทย์นักศึกษา บุคลากรทางสาธารณสุข และประชาชนทั่วไปได้เป็นอย่างดี
- ประสานงานกับผู้อื่นทางด้านวิชาการ การบริการ และการบริหารอย่างมีประสิทธิภาพ
- เข้าใจหลักการและสามารถทำการวิจัยทางมะเร็งวิทยานรีเวชได้
- มีคุณธรรม จริยธรรม และเจตคติอันดีต่อผู้ป่วย ญาติผู้ป่วย ผู้ร่วมงาน เพื่อนร่วมวิชาชีพ และชุมชน
4. โครงสร้างหลักสูตรและการจัดประสบการณ์ในการเรียนรู้
การฝึกอบรมจะใช้เวลา 2 ปี โดยเริ่มตั้งแต่เดือนมิถุนายน
ในปีแรกจะเน้นการฝึกฝนทักษะทางคลินิกร่วมกับการฝึกอบรม ในสาขาวิชาที่เกี่ยวข้องกับการดูแลผู้ป่วยมะเร็งอวัยวะสืบพันธุ์สตรี ได้แก่ สาขาวิชารังสีรักษา (radiation oncology) สาขาวิชามะเร็งวิทยา (medical oncology) สาขาเซลล์วิทยานรีเวช (gynecologic cytology) และสาขาวิชา พยาธิวิทยานรีเวช (gynecologic pathology) และดำเนินการจัดประชุมอภิปรายระหว่างสาขาวิชา
ส่วนในปีที่ 2 ผู้รับการฝึก อบรมจะได้รับการฝึกฝนเพิ่มเติมในทักษะทางคลินิก และจะต้องทำวิจัยทางด้านมะเร็งวิทยานรีเวช ภายใต้การดูแลของอาจารย์ประจำหน่วย โดยรวมแล้วในช่วง 2 ปีของการฝึกอบรม ผู้เข้ารับ การฝึกอบรมจะต้องผ่านหน่วยงานต่าง ๆ ดังต่อไปนี้
- ปฏิบัติงานด้านมะเร็งวิทยานรีเวช 18 เดือน
- รังสีรักษา 2 เดือน
- มะเร็งวิทยาทางอายุรศาสตร์ 1 เดือน
- พยาธิวิทยาทางนรีเวช 1 เดือน
- เซลล์วิทยาทางนรีเวช 1 เดือน
- ระบาดวิทยา 1 เดือน
5. การประเมินผลและการสอบเพื่อประกาศนียบัตร
ในระหว่างการฝึกอบรมจะมีการประเมินผลแบบ formative โดยดูจากการปฏิบัติงาน การมีส่วนร่วมใน journal club และ conferences ต่าง ๆ และเมื่อสิ้นสุดการฝึกอบรมในแต่ละชั้นปี จะมี summative evaluation โดยการสอบสัมภาษณ์ สอบข้อเขียนสอบภาคปฏิบัติ และพิจารณาร่างโครงการวิจัยในปีที่ 1 และผลงานวิจัยในปีที่ 2
ผู้ที่ได้รับการฝึกอบรมแพทย์เฉพาะทางมะเร็งวิทยานรีเวชครบตามหลักสูตรแล้ว และเป็นผู้ที่ได้รับวุฒิบัตรหรืออนุมัติบัตร สาขาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยาจากแพทยสภาแล้วเท่านั้น จึงจะมีสิทธิสมัครสอบ เพื่อประกาศนียบัตรสาขามะเร็ง วิทยานรีเวช ตามที่กำหนด โดยราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทย
6. คุณสมบัติของผู้เข้ารับการฝึกอบรม
- เป็นผู้ได้รับวุฒิบัตรหรืออนุมัติบัตรสาขาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยาจากแพทยสภา
- ผู้ที่ได้ผ่านการฝึกอบรมเป็นแพทย์ประจำบ้านสาขาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยาและอยู่ในระหว่างรอการสอบวุฒิบัตร
สาขาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา - ผู้ที่จบการศึกษาและฝึกอบรมจากต่างประเทศ ต้องผ่านการฝึกอบรมทางสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา และต้องได้รับวุฒิบัตร ก่อนสอบเพื่อประกาศนียบัตรสาขามะเร็งวิทยานรีเวช
7. กำหนดการเปิดสอน และจำนวนผู้เข้ารับการฝึกอบรม
การฝึกอบรมต่อยอดดังกล่าว ได้รับความเห็นชอบจากราชวิทยาลัยสูตินรีแพทย์แห่งประเทศไทยแล้ว เริ่มเปิดการฝึกอบรม ได้ในปีการศึกษา 2543 โดยรับผู้เข้ารับการฝึกอบรมได้ปีละ 2 คน
8. อาจารย์ผู้ทำการสอน
อาจารย์ประจำหน่วยมะเร็งวิทยานรีเวช
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| ศ.นพ.จตุพล ศรีสมบูรณ์ (หัวหน้าภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา) |
วท.บ., พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) เกียรติบัตรสาขามะเร็งวิทยานรีเวช Certificate in Gynecologic Oncology (M.D. Anderson Cancer Center, Texas, USA. & National Cancer Center, Tokyo, Japan) |
| รศ.พญ.ประภาพร สู่ประเสริฐ ( หัวหน้าหน่วยมะเร็งวิทยานรีเวช) |
พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) ว.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
| อ.นพ.ชัยเลิศ พงษ์นริศร | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) อ.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
| ผศ.นพ.ฉลอง ชีวเกรียงไกร | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) ว.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
| ผศ.นพ.กิตติภัต เจริญขวัญ | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) อ.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
| อ.นพ.สิทธิชา สิริอารีย์ | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) ว.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
| อ.พญ.จารุวรรณ ตันติผลากร | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) ว.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
| อ.นพ.ชำนาญ เกียรติพีระกุล | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) ว.ว. (มะเร็งนรีเวช) |
อาจารย์ประจำสาขาที่เกี่ยวข้องในการฝึกอบรม
หน่วยรังสีรักษา ภาควิชารังสีวิทยา
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| รศ.นพ.วิชาญ หล่อวิทยา (หัวหน้าหน่วยรังสีรักษา) |
วท.บ., พ.บ., Diplomate American Board of Therapeutic Radiology and Oncology |
| ศ.พญ.วิมล สุขถมยา | วท.บ., พ.บ., ว.ว. (รังสีวิทยา) |
| ผศ.พญ.อิ่มใจ ชิตาพนารักษ์ | พ.บ., ว.ว. (รังสีรักษา) |
| อ.พญ.พิมขวัญ กำเนิดศุภผล | พ.บ., ว.ว. (รังสีรักษา) |
| อ.นพ.เอกสิทธิ์ ธราวิจิตรกุล | พ.บ., ว.ว. (รังสีรักษา) |
หน่วยมะเร็งวิทยา ภาควิชาอายุรศาสตร์
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| รศ.พญ.สุมิตรา ทองประเสริฐ (หัวหน้าหน่วยมะเร็งวิทยา) |
วท.บ., พ.บ., ว.ว. (อายุรศาสตร์) อ.ว. (มะเร็งวิทยา) Certificate in Hematology-Oncology (Memorial Sloan-Kettering Cancer Center, New York, USA.) |
| ผศ.นพ.ชัยยุทธ เจริญธรรม | พ.บ. Diplomate |
หน่วยพยาธิวิทยานรีเวช ภาควิชาพยาธิวิทยา
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| รศ.พญ.สุมาลี ศิริอังกุล (หัวหน้าหน่วยพยาธิวิทยานรีเวช) |
วท.บ., พ.บ., ว.ว. (พยาธิวิทยากายวิภาค) Fellow in Gynecologic Pathology (Armed Forces Institute of Pathology, Washington, D.C., USA.) |
| รศ.นพ.สุรพันธุ์ คุณอมรพงศ์ | พ.บ., ว.ว. (พยาธิวิทยากายวิภาค) Fellow in Gynecologic Pathology (Royal Prince Alfred Hospital, Sydney, Australia) |
หน่วยเซลล์วิทยา ภาควิชาพยาธิวิทยา
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| รศ.นพ.สำเริง รางแดง | พ.บ., อนุมัติบัตร (พยาธิวิทยากายวิภาค) Diplomate American Board of Anatomic and Clinical Pathology Diplomate American Board of Pathology Added Qualification in Cytopathology |
| รศ.พญ.เบญจพร ไชยวรรณ | พ.บ., ว.ว. (พยาธิวิทยากายวิภาค) Certificate in Immunocytochemistry (U. of Southern California) |
ภาควิชาศัลยศาสตร์
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| รศ.นพ.สุมิตร อนุตระกูลชัย | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ยูโรวิทยา) |
| ผศ.นพ.สุริธร สุนทรพันธ์ | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ยูโรวิทยา) |
| ศ.นพ.บรรณกิจ โลจนาภิวัฒน์ | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ยูโรวิทยา) |
| อ.นพ.ศุภณ ศรีพลากิจ | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ยูโรวิทยา) |
| อ.นพ.ศิวัฒน์ ภู่ริยะพันธ์ | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ยูโรวิทยา) |
| อ.นพ.สมเจริญ แซ่เต็ง | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ทั่วไป) |
| ผศ.นพ.นเรนทร์ โชติรสนิรมิต | พ.บ., ว.ว. (ศัลยศาสตร์ทั่วไป) |
อาจารย์ที่ปรึกษาทางระบาดวิทยา ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| รศ.พญ.สังวาลย์ รักษ์เผ่า | พ.บ., ป.ชั้นสูง สูตินรีเวชฯ M.Sc. in Medical Demography (U. of London, U.K.) |
| รศ.นพ.ธีระพร วุฒยวนิช | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) M.Sc. in Clinical Epidemiology (McMaster University, Canada) M. Med. Sci. in A.R.T. (Nottingham, U.K.) |
| คุณรุ่งอรุณ เศรษฐบุตร | วทบ. (พยาบาลและผดุงครรภ์) วทม. (จิตวิทยาการปรึกษา) |
| คุณสุกัญญา ยะนันโต | วทบ. (พยาบาลและผดุงครรภ์) วทม. (ชีวสถิติ) |
อาจารย์พิเศษ
| อาจารย์ | คุณวุฒิ |
| Tomoyasu Kato, M.D. | Fellow in Gynecologic Oncology (National Cancer Center, Tokyo) |
| Kazuhide Hida M.D. | Fellow in Gynecologic Oncology (National Cancer Center, Tokyo) |
| อ.นพ.ฉันทวัฒน์ เชนะกุล | พ.บ., ว.ว. (สูตินรีเวชฯ) เกียรติบัตรสาขามะเร็งวิทยานรีเวช (โรงพยาบาลวัฒโนสถ) |
9. ข้อมูลเกี่ยวกับสถาบันฝึกอบรม
คณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ เป็นโรงเรียนแพทย์แห่งเดียว ในภาคเหนือตอนบน มีลักษณะเฉพาะที่สำคัญคือ มีโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ซึ่งเป็นโรงพยาบาลศูนย์ขนาด ใหญ่ที่สุดในภาคเหนืออยู่ในความรับผิดชอบ ในปัจจุบัน มีเตียง รับผู้ป่วย 1,800 เตียง บริการผู้ป่วยนอก 455,510 คนต่อปี และผู้ป่วยใน 45,218 คนต่อปี มีสถานที่ อุปกรณ์การแพทย์และ ห้องสมุดที่ทันสมัย มีบริการ on-line CD-ROM และ internet จึงเป็นสถาบันที่ให้การฝึกอบรมแพทย์ประจำบ้าน (residency training) ในหลายสาขาเช่น อายุรศาสตร์ กุมารเวชศาสตร์ศัลยศาสตร์ สูตินรีเวช พยาธิวิทยา รังสีวิทยา จักษุวิทยา วิสัญญีวิทยา ฯลฯ และยังเป็นสถาบัน ที่ให้การฝึกอบรมแพทย์เฉพาะทางในอนุสาขา (subspecialty training) ต่าง ๆ ผู้ป่วยที่มาใช้ บริการ มีทั้งผู้ป่วยในจังหวัดเชียงใหม่ ซึ่งมีประชากร 1.5 ล้านคน และผู้ป่วยที่ได้รับการส่ง ต่อมาจาก 17 จังหวัดในภาคเหนือตอนบน ซึ่งมี ประชากรประมาณ 12 ล้านคน ส่วนใหญ่เป็นผู้ป่วยที่มีปัญหาซับซ้อนในการวินิจฉัยและการรักษา
ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ มี คณาจารย์ประจำ 27 คน อาจารย์พิเศษ 5 คน แพทย์ชดใช้ทุนและแพทย์ประจำบ้าน 30 คน ให้บริการในด้านการเรียนการสอน การวิจัย และการตรวจ รักษา ผู้ป่วยทาง สูตินรีเวชทั่วไป และในอนุสาขาต่าง ๆ เช่น มะเร็งนรีเวช เวชศาสตร์มารดาและทารก และเวชศาสตร์การ เจริญพันธุ์
ในด้านการตรวจรักษาผู้ป่วยมะเร็งอวัยวะสืบพันธุ์สตรี มีผู้ป่วยมะเร็งรายใหม่มารับบริการ ปีละประมาณ 700 ราย ซึ่ง
75 % เป็นผู้ป่วยมะเร็งปากมดลูก ดังรายงานใน annual report
ทางหน่วยมะเร็งวิทยานรีเวช มีอาจารย์ประจำหน่วย 8 คน พยาบาลวิจัย (research nurse) 1 คน และผู้ช่วยวิจัยอีก 1 คน หอผู้ป่วยมะเร็งนรีเวชมีพยาบาลประจำการ (general nurse) 11 คน ผู้ช่วยพยาบาล (practical nurse) 9 คน และพนักงาน ช่วยการพยาบาล (nurse aid) 6 คน มีเตียงผู้ป่วยใน 28 เตียง เตียงเสริมประจำ 12 เตียง ห้องตรวจผู้ป่วยนอกสำหรับมะเร็ง นรีเวชมีเตียงตรวจภายใน 7 เตียง กล้องคอลโปสโคปแบบวิดีทัศน์ (video colposcope) 1 กล้องพร้อมจอทีวีมอนิเตอร์ 2 จอ และเครื่องถ่ายภาพสีจากคอลโปสโคป (color printer) 1 เครื่องมีกล้องคอลโปสโคปสองตา (binocular colposcope) อีก 1 กล้อง ชุดรักษาด้วยความเย็น (cryosurgery set) 1 ชุด ชุดตัดปากมดลูกด้วยห่วงไฟฟ้า หรือ loop electrosurgical excision procedure (LEEP) 2 ชุด ห้องตรวจผู้ป่วยในมะเร็งนรีเวช มีกล้องคอลโปสโคป 2 ตา 1 กล้อง และชุดตัดปากมดลูก ด้วยห่วงไฟฟ้า อีก 1 ชุด
สำหรับหัตถการเพื่อการวินิจฉัยและการผ่าตัดทางมะเร็งนรีเวช มีดังนี้ :
- การตรวจปากมดลูกด้วยกล้องคอลโปสโคป (colposcopy) ปีละประมาณ 300-600 ราย
- การตัดปากมดลูก ด้วยห่วงไฟฟ้า (LEEP) ปีละประมาณ 200-300 ราย
- การผ่าตัดปากมดลูกออกเป็นรูปกรวย (conization) ปีละประมาณ 10-60 ราย
- การผ่าตัดมดลูกออกแบบธรรมดา (simple hysterectomy) สำหรับมะเร็งปากมดลูกก่อนระยะ ลุกลาม (preinvasive) ปีละประมาณ 100-150 ราย
- การผ่าตัด radical hysterectomy สำหรับมะเร็งปากมดลูกระยะลุกลาม (invasive cervical cancer) ปีละ 100-150 ราย ดังในตารางที่ 1
ตารางที่ 1 จำนวนหัตถการเพื่อการวินิจฉัยและการผ่าตัดสำหรับมะเร็งปากมดลูก พศ. 2540-2549
| หัตถการและการผ่าตัด | พศ.2540 | พศ.2541 | พศ.2542 | พศ.2543 | พศ.2544 | พศ.2545 | พศ.2546 | พศ.2547 | พศ.2548 | พศ.2549 |
| Colposcopy |
227
|
235
|
463
|
371
|
369
|
306
|
357
|
399
|
499
|
627
|
| LEEP |
61
|
35
|
166
|
207
|
194
|
221
|
380
|
276
|
261
|
309
|
| Cervical Conization |
66
|
65
|
79
|
13
|
14
|
22
|
16
|
9
|
10
|
5
|
| Simple Hysterectomy for CIN |
118
|
110
|
155
|
182
|
121
|
89
|
43
|
35
|
52
|
55 |
| Wertheim Operation |
55
|
77
|
113
|
120
|
116
|
135
|
150
|
151
|
149
|
143
|
| Laparoscopic Radical Hysterectomy |
–
|
–
|
–
|
–
|
–
|
–
|
–
|
4
|
18
|
21
|
* Radical hysterectomy & pelvic lymphadenectomy
ที่มา : รายงานประจำปี พ.ศ. 2540 – 2549 หน่วยมะเร็งวิทยานรีเวชภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา
คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่
ตารางที่ 2 จำนวนการผ่าตัดสำหรับมะเร็งรังไข่ มะเร็งตัวมดลูกและมะเร็งปากช่องคลอด พ.ศ. 2540-2549
| การผ่าตัด |
พศ.2540
|
พศ.2541
|
พศ.2542
|
พศ.2543
|
พศ.2544
|
พศ.2545
|
พศ.2546
|
พศ.2547
|
พศ.2548
|
พศ.2549
|
| Primary CRS for Ovarian cancer |
41
|
35
|
53
|
67
|
40
|
59
|
70
|
65
|
65
|
96
|
| Secondary CRS for Ovarian cancer |
17
|
3
|
7
|
3
|
5
|
10
|
11
|
11
|
9
|
11
|
| Primary CRS for Fallopian tube cancer |
–
|
–
|
–
|
3
|
1
|
3
|
2
|
3
|
2
|
3
|
| Primary CRS for Peritoneal cancer |
–
|
–
|
–
|
–
|
–
|
1
|
5
|
3
|
4
|
1
|
| Surgical Staging for corpus CA |
33
|
28
|
26
|
36
|
43
|
39
|
47
|
60
|
75
|
53
|
| RV & BIL |
10
|
16
|
5
|
13
|
7
|
11
|
7
|
3
|
4
|
4
|
* RV & BIL = Radical vulvectomy & bilateral inguinal lymphadenectomy