กลุ่มวิจัย (Cluster): เวชศาสตร์มารดาและทารก
โครงการวิจัยหลักที่กำลังดำเนินอยู่ในขณะนี้ เป็นการวิจัยเชิงประยุกต์ในการควบคุมกลุ่มอาการดาวน์ในเครือข่าย 32 โรงพยาบาลภาคเหนือ งานวิจัยการวินิจฉัยก่อนคลอดโรคหัวใจพิการ (fetal echocardiography) และการควบคุมโรคธาลัสซีเมียด้วยวิธีก่อนคลอด
การวิจัยที่กำลังดำเนินอยู่
โครงการวิจัยการควบคุมกลุ่มอาการดาวน์ (ภายใต้มหาวิทยาลัยวิจัยแห่งชาติ)
โครงการ: วินิจฉัยก่อนคลอดและควบคุมกลุ่มอาการดาวน์
หน่วยงานหลัก: เวชศาสตร์มารดาและทารก ภาควิชาสูติศาสตร์และนรีเวชวิทยา คณะแพทยศาสตร์ มหาวิทยาลัยเชียงใหม่ และโรงพยาบาลศูนย์ 32 โรงพยาบาลในภาคเหนือตอนบน
ทีมงานวิจัย
- ศ. นพ. ธีระ ทองสง Theera Tongsong, MD.
- รศ. พญ. พรรณี ศิริวรรธนาภา Pannee Sirivatanapa, M.D.
- รศ. นพ. ชเนนทร์ วนาภิรักษ์ Chanane Wanapirak, M.D.
- รศ. นพ. ดร. วีรวิทย์ ปิยะมงคล Wirawit Piyamongkol, MD.
- รศ. พญ. สุพัตรา ศิริโชติยะกุล Supatra Sirichotiyakul, MD.
- รศ. พญ. เฟื่องลดา ทองประเสริฐ Fuanglada Tongprasert, MD.
- รศ. พญ. เกษมศรี ศรีสุพรรณดิฐ Kasemsri Srisupundit, MD.
- รศ. พญ. สุชยา ลือวรรณ Suchaya Luewan, MD.
- รศ. พญ. กุณฑรี ไตรศรีศิลป์ หมื่นพินิจ Kuntharee Traisrisilp, MD.
- ผศ. นพ. ภูดิศ เจต๊ะวรรณ Phudit Jatavan, MD.
- อ. พญ. ศิรินาถ ศิริเลิศ Sirinart Sirilert, MD.
- รศ. พญ. สายพิณ พงษธา Saipin Pongsatha, MD.
- ผศ. พญ. วัชรี ตันติประภา Watcharee Tantiprapa, MD.
- รศ. พญ. แรกขวัญ สิทธิวางค์กูล Rekwan Sittiwangkul, MD.
- ผศ.พญ. วรางค์ทิพย์ คูวุฒยากร Varangthip Khuwuthyakorn, MD.
- ผศ.พญ. ฌานิกา โกษารัตน์ Shanika Kosarat, MD.
- ศ. นพ. สุรพันธุ์ คุณอมรพงศ์ Surapan Khunamornpong, MD.
- รศ.พญ. กรกนก สุขพันธ์ Kornkanok Sukpan, MD.
กลุ่มอาการดาวน์: หนึ่งในปัญหาสำคัญของสาธารณสุขไทยที่ยังไม่มีการควบคุมอย่างได้ผล เนื่องจากคือขาดข้อมูลของวิธีคัดกรองที่เหมาะกับคนไทย การตรวจคัดกรองก่อนคลอดที่มีประสิทธิภาพสูงในตะวันตกไม่สามารถใช้กับประเทศไทยได้ ทีมวิจัยจึงทำการศึกษาหายุทธวิธีที่ดีที่สุดในการตรวจคัดกรองและควบคุมโรคนี้ในคนไทย ซึ่งการให้ได้คำตอบจะต้องการตรวจสตรีตั้งครรภ์ไม่น้อยกว่า 40,000 ราย โดยมุ่งหวังว่าเมื่อจบโครงการทารกดาวน์รายใหม่ในภาคเหนือตอนบนจะลดลง 80% และเมื่อนำข้อมูลไปเป็นแนวทางสร้างนโยบายระดับชาติ คาดว่าโรคนี้ในประเทศไทยจะลดลงกว่า 50%
วัตถุประสงค์หลัก
- ศึกษาประสิทธิภาพของยุทธวิธีในการตรวจคัดกรองทารกกลุ่มอาการดาวน์ในคนไทยด้วยซีรั่มมาร์กเกอร์
- ศึกษาประสิทธิภาพของยุทธวิธีในการตรวจคัดกรองทารกกลุ่มอาการดาวน์ในคนไทยด้วยอัลตราซาวด์มาร์กเกอร์ (nuchal translucency & genetic sonogram)
- ศึกษาประสิทธิภาพของยุทธวิธีในการตรวจคัดกรองทารกกลุ่มอาการดาวน์ในคนไทยด้วยมาร์กเกอร์หัวใจทารก (cardiac markers: fetal echocardiography)
ขยายความ: เป็นการสร้างองค์ความรู้ที่มีผลต่อคุณภาพประชากรไทยโดยตรง ซึ่งมีความคาดหวังอย่างเป็นรูปธรรม ทีมวิจัยมีความเชื่อมั่นสูงว่าโครงการนี้จะมีผลนำไปสู่ภาคปฏิบัติ (implementation) และความชุกของทารกกลุ่มอาการดาวน์จะลดลงอย่างเป็นรูปธรรม หรือคุณภาพของทารกดาวน์จะดีขึ้นจากการวินิจฉัยก่อนคลอด โดยทีมงานมีความคาดหวังสูงว่านี่จะเป็น trial ใหญ่ที่จะให้คำตอบที่ดีที่สุด จะเป็นหลักฐานอ้างอิงสำคัญในการวางนโยบาย หรือแนวทางในการควบคุมกลุ่มอาการดาวน์ในระดับชาติ ไม่เพียงแต่เท่านั้น ยังน่าจะเป็นข้อมูลที่ดีที่สุดสำหรับภูมิภาคแถบเอเชียตะวันออก โดยเฉพาะเอเชียตะวันออกเฉียงใต้
วัตถุประสงค์รอง
- ศึกษาถึงความคุ้มทุนของการตรวจคัดกรองโดยซีรั่มมาร์กเกอร์กับการคัดกรองด้วยอายุเพียงอย่างเดียว
- หาค่ามาตรฐานของซีรั่มมาร์กเกอร์ในสตรีตั้งครรภ์ไทย (PAPP-A, beta-hCG, alpha-fetoprotein, unconjugated estriol, และ inhibin)
- ค้นหาประสิทธิภาพของแต่ละซีรั่มมาร์กเกอร์ในการทำนายทารกกลุ่มอาการดาวน์
- ประสิทธิภาพของอัลตราซาวด์มาร์กเกอร์ต่าง ๆ ของทารกกลุ่มอาการดาวน์ ทั้งในไตรมาสแรกและไตรมาสที่สองเพื่อประเมินประสิทธิภาพของยุทธวิธีในการคัดกรองกลุ่มอาการดาวน์ จากข้อมูลพื้นฐานของประชากรไทย
- ศึกษาถึงประสิทธิภาพของการตรวจคัดกรองทารกพิการโดยกำเนิด ด้วยอัลตราซาวด์ โดยสูติแพทย์ในระดับโรงพยาบาลจังหวัด/ชุมชน
- ศึกษาถึงปัญหาต่าง ๆ ของการคัดกรองกลุ่มอาการดาวน์ด้วยซีรั่มมาร์กเกอร์ในประชากรวงกว้าง
ขยายความ: เนื่องจากในโครงการนี้ เป็นการเกณฑ์ประชากรวงกว้างประมาณ 40,000 ราย ทำให้มีโอกาสที่ดีมากที่จะทำการศึกษาข้อมูลที่ซ่อนเร้นอยู่ในสตรีตั้งครรภ์ทารกดาวน์ และยังเป็นการศึกษาต่อยอดซึ่งจะให้ข้อมูลที่จะนำไปประยุกต์ใช้เพิ่มเติม โดยที่ทีมงานวิจัยนี้คาดหวังว่าจะได้รับข้อมูลเร้นลับจากมารดาที่มีทารกดาวน์ (90 ราย: ซึ่งไม่มีโอกาสทำได้ในงานทางคลินิกของโรงพยาบาลทั่วไปเพียงโรงพยาบาลเดียว) เป็นโอกาสอันดีที่ทีมวิจัยจะได้เชื้อเชิญคู่สมรสที่มีทารกในครรภ์เป็นกลุ่มอาการดาวน์ มาเข้าสู่การศึกษาต่อยอด ทั้งในด้านซีรั่มมาร์กเกอร์ และอัลตราซาวด์มาร์กเกอร์ที่จะทำการศึกษาประชากรตัวอย่างนี้
ประโยชน์ที่คาดว่าจะได้รับจากโครงการนี้
- หลักฐานทางวิชาการในการกำหนดนโยบายควบคุมโรคระดับประเทศ (โรคนี้จะลดลงอย่างเป็นรูปธรรม)
- กลุ่มอาการดาวน์ในภูมิภาคที่ศึกษาจะลดลงประมาณ 80% ใน 3 ปี
- ได้ค่ามาตรฐานของซีรั่มมาร์คเกอร์ต่าง ๆ ของคนไทย ที่นำไปสร้างซอฟท์แวร์คะเนความเสี่ยงในแต่ละการตั้งครรภ์
- ได้เครือข่ายสารธารณสุขที่เพิ่มประสิทธิภาพ/คุณภาพชีวิตของประชาชนภาคเหนือ
- มีทีมให้คำปรึกษากลุ่มอาการดาวน์ที่มีมาตรฐานเกิดขึ้นในโรงพยาบาลศูนย์ต่างๆ จำนวน 32 แห่ง
- เพิ่มศักยภาพกลุ่มวิจัยด้านวินิจฉัยก่อนคลอด โดยมีนักวิจัยเพิ่มขึ้นในทุกระดับ
- มีผลงานตีพิมพ์ในระดับนานาชาติชั้นนำของโลก 50 เรื่อง
กลุ่มเป้าหมายของผลวิจัย: สตรีตั้งครรภ์ทั่วประเทศ, โรงพยาบาลที่รับฝากครรภ์, กระทรวงฯ (กำหนดนโยบาย)
ผลที่ได้รับในรอบ 3 ปี:
- ได้เครือข่ายสารณสุขโรงพยาบาลศูนย์ต่างๆ จำนวน 32 แห่ง ซึ่งได้ประสานกันปฏิบัติงานคัดกรองกลุ่มอาการดาวน์ได้แล้วอย่างมีประสิทธิภาพ ทั้งมีระบบการส่งตัวอย่างเลือดตรวจ แจ้งผล และส่งตัวผู้ป่วย ที่คล่องตัวแล้ว
- มีทีมให้คำปรึกษากลุ่มอาการดาวน์ที่มีมาตรฐานเกิดขึ้นแล้วในโรงพยาบาลศูนย์ต่างๆ จำนวน 32 แห่ง
- มีผลงานตีพิมพ์ในระดับนานาชาติชั้นนำของโลก 42 เรื่อง (จำนวนสูงสุดเท่าที่ทีมงานเคยทำได้)
- ผลิตนักวิจัยระดับปริญญาเอกไปแล้ว 8 ท่าน หลังปริญญาเอก 1 ท่าน (พร้อมผลงานวิจัยตีพิมพ์ระดับสากล)
- ได้ทำการตรวจคัดกรองสตรีตั้งครรภ์ไปแล้วกว่า 14,000 ราย
- ตรวจกลุ่มอาการดาวน์ได้แล้วตามสัดส่วนที่คาดหวัง 31 ราย จากทารกดาวน์ทั้งหมด 35 รายใน 3 ปี
โครงการวิจัยในการสนับสนุนของทุนเพชรวิจัย
มีโครงการจำเพาะที่สอดคล้องกับสาขาวิชาเวชศาสตร์มารดาและทารกจำนวน 6 โครงการดังนี้
- โครงการที่ 1: A comparison of fetal cardiac function prenatally assessed by Doppler ultrasound and post-abortal myocardial examination among fetuses with anemia, thalassemia disease, chromosomal abnormalities, and congenital heart diseases (หัวหน้าโครงการ: น.พ. ธเนศ เจต๊ะวรรณ โดยมี ศ.นพ. ดร. นิพนธ์ ฉัตรทิพากร และ ศ. นพ. ธีระ ทองสง เป็น mentor)
- โครงการที่ 2: A comparison of cord blood oxidative stress markers and inflammatory markers between hemoglobin Bart’s fetuses and unaffected fetuses (หัวหน้าโครงการ: ผ.ศ. พญ. เฟื่องลดา ทองประเสริฐ)
- โครงการที่ 3: Prevalence of chromosomal abnormalities including 22q11.2 deletion in fetuses with cardiac malformation diagnoses on prenatal fetal echocardiography at Maharaj Nakorn ChiangMai hospital (หัวหน้าโครงการ: ร.ศ. น.พ. วีรวิทย์ ปิยะมงคล)
- โครงการที่ 4: Dried Blood Spot (DBS) PAPP-A and Free hCGß in the First Trimester Prenatal Screening (หัวหน้าโครงการ: ร.ศ. น.พ. ชเนนทร์ วนาภิรักษ์)
- โครงการที่ 5: Changes in anti-angiogenic factors levels in the placenta and circulation of the women complicated by fetal Hemoglobin Bart’s disease (หัวหน้าโครงการ: อ. พญ. สุชยา ลือวรรณ)
- โครงการที่ 6: Workshop on fetal echocardiography 3 ครั้ง (ปีละ 1 ครั้ง) (หัวหน้าโครงการ: ศ. นพ. ธีระ ทองสง)
- โครงการที่ 7: Prenatal diagnosis of beta-thalassemia disease by using droplet digital PCR analysis of cell-free fetal DNA in maternal plasma
(หัวหน้าโครงการ: ร.ศ. พ.ญ. พิมพ์ลักษณ์ เจริญขวัญ : Pimlak Charoenkwan) - โครงการที่ 8: Hematological and ultrasonographic characteristics of fetuses with hemoglobin H disease at mid-pregnancy (หัวหน้าโครงการ: ร.ศ. พ.ญ. สุพัตรา ศิริโชติยะกุล : Supatra Sirichotiyakul)
โครงการวิจัยที่เกี่ยวข้องกับการฝึกอบรมแพทย์เฉพาะทาง
- Association between unexplained elevated maternal serum beta hCG and adverse pregnancy outcome)
แพทย์หญิงพนารัตน์ สิริคุณาลัย (แพทย์ต่อยอดเวชศาสตร์มารดาและทารก)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ศ. นพ. ธีระ ทองสง - ผลลัพธ์ของการตั้งครรภ์ในสตรีที่มีภาวะเบาหวานขณะตั้งครรภ์ที่โรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ : Outcomes of Pregnancy with Gestational Diabetes Mellitus: 10-Year Experience of Practice Guideline Implementation.
พญ.สุพรรษา ศรีชุ่มจิตร (Supansa Srichumchit) (แพทย์ประจำบ้านสูติ-นรีเวช)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย อ. พ.ญ. สุชยา ลือวรรณ - ความสัมพันธ์ของภาวะแทรกซ้อนระหว่างตั้งครรภ์ และระดับ alpha-fetoprotein ในเลือดของมารดา : Associations between adverse perinatal outcome and maternal serum alpha-fetoprotein measurements
นายแพทย์พงษ์สันต์ พันธะไชย (Mr. Pongsun Puntachai) (แพทย์ต่อยอดเวชศาสตร์มารดาและทารก)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ศ. นพ. ธีระ ทองสง - ผลลัพธ์การตั้งครรภ์ในสตรีที่เป็นพาหะโรคธาลัสซีเมียชนิดเบต้า : The pregnancy outcomes among women with beta-thalassemia trait
พญ.จิตรากานต์ เจริญบุญ (Chitrakan Chareonboon) (แพทย์ต่อยอดเวชศาสตร์มารดาและทารก)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ศ. นพ. ธีระ ทองสง - ผลลัพธ์การตั้งครรภ์ในสตรีที่เป็นพาหะฮีโมโกลบินอี : Maternal and Fetal Outcomes among Pregnant Women with Hemoglobin E trait
พญ.วลัยรัตน์ เข็มทอง (Walairat Kemthong) (แพทย์ต่อยอดเวชศาสตร์มารดาและทารก)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ศ. นพ. ธีระ ทองสง - ผลลัพธ์ของการตั้งครรภ์ในสตรีที่เป็นพาหะธาลัสซีเมียชนิดแอลฟ่า-1 : Pregnancy outcome in women with alpha-thalassemia-1 trait
อ. พญ. กุณฑรี ไตรศรีศิลป์ (Kuntharee Traisrisilp) - ผลลัพธ์ของการตั้งครรภ์ในสตรีที่เป็นโรคโฮโมซัยกัสฮีโมโกลบินอี : Pregnancy outcome in women with homozygous hemoglobin E disease
อ. นพ. ภูดิศ เจต๊ะวรรณ (Phudit Jatavan, M.D.; Research Fellow: เวชศาสตร์มารดาและทารก) - ผลลัพธ์การตั้งครรภ์ของสตรีวัยรุ่นที่มีอายุน้อยกว่าหรือเท่ากับ 15 ปี ที่มาคลอดในโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ : Pregnancy outcomes in younger adolescent women who delivered at Maharaj Nakorn Chiang Mai Hospital
นายแพทย์ เจษฎา ใจพรหม (Jedsada Jaiprom แพทย์ประจำบ้านสูติ-นรีเวช)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย อ. พญ. กุณฑรี ไตรศรีศิลป์ - ผลลัพธ์การตั้งครรภ์ของสตรีที่อายุมากกว่า 40 ปี ที่มาคลอดในโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่ : Pregnancy Outcomes of Mothers with Very Advanced Maternal Age (40 years or more)
อ. พญ. กุณฑรี ไตรศรีศิลป์ (Kuntharee Traisrisilp, M.D.), Theera Tongsong, M.D. - Adherence to Guidelines on the Diagnosis of Cephalo-pelvic Disproportion at Maharaj Nakorn Chiang Mai hospital
แพทย์หญิง ศศิวิมล ศรีสุโข : Sasivimol Srisukho (แพทย์ประจำบ้านสูติ-นรีเวช)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ร.ศ. พญ. เกษมศรี ศรีสุพรรณดิฐ - ภาวะการขาดไอโอดีนในหญิงตั้งครรภ์ที่มาฝากครรภ์ในโรงพยาบาลมหาราชนครเชียงใหม่และความสัมพันธ์กับผลลัพธ์การตั้งครรภ์ : Maternal iodine insufficiency and adverse pregnancy outcomes
พ.ญ. ชลรส เจริญรัตน์ : Cholaros Charoenratana, M.D. (แพทย์ประจำบ้านสูติ-นรีเวช)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ศ. นพ. ธีระ ทองสง - ความสัมพันธ์ระหว่างระดับ Unconjugated Estriol (uE3) ในเลือดมารดากับผลลัพธ์การตั้งครรภ์ที่ไม่ดี : Association between isolated abnormal levels of maternal serum unconjugated estriol in the second trimester and adverse pregnancy outcomes
พ.ญ. ธนิยาภรณ์เศรษฐิยานันท์ Thaniyaporn Settiyanan, M.D. (แพทย์ประจำบ้านสูติ-นรีเวช)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ร.ศ. นพ. ชเนนทร์ วนาภิรักษ์ - การใช้คลื่นเสียงความถี่สูงในการแยกเนื้องอกรังไข่ชนิดธรรมดากับชนิดร้ายแรง โดยใช้ IOTA Simple Rules : IOTA Simple Rules for Prediction of Benign and Malignant Ovarian Tumor
พญ. ดังชีวัน ตินนังวัฒนะ Dangcheewan Tinnangwattana M.D. (แพทย์ประจำบ้านสูติ-นรีเวช)
อาจารย์ผู้ควบคุมการวิจัย ศ. นพ. ธีระ ทองสง - Fetal Cardiac Doppler Indices in Fetuses with Hemoglobin Bart’s Disease at 12-14 Weeks of Gestation
Suchaya Luewan, M.D. - Prenatal Differentiation between Truncus Arteriosus (type II and III) and Pulmonary Atresia with Ventricular Septal Defect
Kuntharee Traisrisilp, M.D. - Quantitative Cardiac Assessment in Fetal Tetralogy of Fallot
Phudit Jatavan, M.D. - Dried Blood Spot (DBS) PAPP-A and Free hCGß in the First Trimester Prenatal Screening
Chanane Wanapirak, M.D.